Uygulamalı laboratuvar dersleri uygulanamıyor
Bildiğimiz gibi laboratuvarlar okulumuzun bir teknik üniversite olmasından da kaynaklı, bünyesinde barındırdığı bölümler ve bu bölümlerin içerdiği özellikle fizik, kimya, biyoloji temelli dersler sebebiyle öğrenciler için büyük önem arz ediyor. Laboratuvarlar, aslında öğrencilerin derslerde teorik olarak aldığı bilgileri pratikte nasıl uygulayacaklarını kavramayı, yaptıkları uygulamadan ne gibi sonuçlar alacaklarını gözlemlemeyi ve tabii ki bütün bunlar için de laboratuvar ortamındaki araç gereçleri nasıl, ne ölçüde kullanacaklarını öğrenmeyi bekledikleri ortamlar da diyebiliriz. Peki okulumuz laboratuvarları bu beklentilerimizi karşılayacak kadar yeterli durumda mı?
Okulumuzdaki laboratuvar kapasitesi yeterli mi?
Özellikle fizik, kimya, biyoloji temelli derslerin öğrenci laboratuvarlarında deneyler gruplar halinde yapılıyor. Bu gruplardaki kişi sayıları ise derslere ve öğrenci sayılarına göre değişebiliyor. En başta, okulumuzun öğrenci sayısının fazla olmasından kaynaklı olarak, genellikle sınıflar ikiye bölünüyor. Bu iki gruptan biri lab dersine ilk hafta başlarken diğeri ikinci hafta başlıyor ve birer hafta arayla derslere katılım sağlanmış oluyor. Bu, okuldaki öğrenci sayısının fazlalığından kaynaklı olarak normal karşılanabilecek bir durum. Sorun ise şu noktada başlıyor: En başta iki gruba ayrılmış olan öğrenciler kendi içlerinde de gruplara ayrılıyor. Örneğin Fizik 1 ve Fizik 2 derslerinin laboratuvarlarında 2-3 kişilik gruplar halinde deneyler yapılırken, kimya ve biyoloji laboratuvarlarında deneyler 6-8 kişilik gruplar halinde yapılabiliyor. Sorun ise genellikle gruplardaki kişi sayılarının 6-8 gibi rakamlara çıktığında karşılaşılan malzeme eksikliği ve yetersizliği konusunda yaşanmaya başlıyor. Kaldı ki özellikle biyoloji laboratuvarlarında bu gruplar yine 2-3 kişiden oluşsa bile oldukça ciddi bir malzeme sorunuyla karşılaşılıyor.
Temel sorun malzeme yetersizliği
Özellikle 5-6 kişilik gruplar halinde yapılan bu deneylerde malzemelerin de yetersizliği durumunda öğrenciler fazlasıyla zaman kaybı yaşıyor, gözlem sürelerini kısa tutmak zorunda kalıyor ya da deneyi yaparken kullandıkları araç gereçleri yeterince deneyimleyemiyor. Örneğin biyoloji laboratuvarındaki yaklaşık 20 mikroskobun sadece bir kısmı çalışır halde olduğu için 5-6 kişiye neredeyse sadece 1 mikroskop düşüyor. Bazı öğrenciler laboratuvarda kullanmayı öğrenmesi gereken en temel araç gereçleri, sayıca yetersiz olmalarından kaynaklı bütün bir sene boyunca sadece birkaç kez kullanabiliyor ve bu da öğrencilerin laboratuvar ortamına aşina olmalarını önemli derecede olumsuz etkileyebilecek bir durum haline geliyor.
Malzeme yetersizliğine öğrencilerin sitemi gitgide artıyor
Öğrenciler biyoloji laboratuvarında mikroskopla yapılan deneylerde kullanılması gereken en temel malzemeler olan lam ve lamelleri yine laboratuvarda yeterince bulunmamalarından kaynaklı yıkayıp tekrar tekrar kullanmak zorunda kaldıklarından hatta bu denli fazla kullandıkları için bu malzemelerin artık renk değiştirdiklerinden, fakat yine de bunları kullanmaya devam ettiklerinden bahsediyor. Üstelik özellikle biyoloji laboratuvarının en elzem malzemelerinden olan mikroskopların çalışır durumda olanlarının bile bazı kısımlarının bozuk olmasından kaynaklı, bazen bütün bir sınıf sadece 1 ya da 2 mikroskopla gözlem yapmak zorunda kalıyor. Durum böyle olunca herkesin gözlemlemek için yeterli zamanı olamayacağından, 5-6 kişilik grupların içinden bir öğrenci gidip gözlemini yapıyor ve bu gözlemin fotoğrafını çekip grup arkadaşlarıyla paylaşıyor. Yani gruptaki diğer öğrencilerin böylesi durumlarda bizzat kendilerinin gözlem yapma şansı bile olamayabiliyor. Fizik laboratuvarlarında bazı deneyler için kullanılan yayların eskimiş ve özelliğini önemli derecede yitirmiş olmasından kaynaklı öğrenciler çok absürt hata oranlarıyla karşılaştıklarını belirtiyor. Malzeme yetersizliğinden ve eksikliğinden kaynaklı bu durumlar öğrencilerin deney sonuçlarında çok fazla sorunla karşılaşmalarına ve raporlarını yazarken de sürekli hatayla karşılaştıklarını belirtmelerine sebep oluyor. Halihazırda oldukça zahmetli olan bu rapor yazma süreci öğrenciler için daha da karmaşık hale geliyor.
Öğrenci arkadaşlarımızdan gelen bazı sitem dolu mesajlar
Özellikle moleküler biyoloji ve genetik öğrencileri laboratuvarlarından muzdarip
Okulumuzdaki laboratuvarlarda var olan bu olumsuz durumlar özellikle biyoloji laboratuvarlarında oldukça sık seyrediyor. Bu durumda da mbg öğrencileri fazlasıyla sıkıntı yaşıyor. Öğrenciler, bir deneyde ihtiyaçları olan malzemenin laboratuvarda bulunmamasından kaynaklı deneyi asistan hocaların başka bir ortamda kendileri yapıp deney sonucunun görsellerini öğrencilerle fotoğraf olarak paylaştıklarından söz ediyor. Bu da öğrencilerin o deney için laboratuvar dersinin amacından tamamen uzak kalmalarına sebep oluyor. Yine bu laboratuvarlardaki malzeme yetersizliği, çoğu zaman tek bir ya da iki malzemenin bütün bir sınıf tarafından sırayla kullanılmak zorunda olduğu zamanlarda öğrenciler için ciddi bir bekleme süresi ve bunun sonucunda da zaman kaybı yaşatıyor. Sıra kendi gruplarına geldiğinde ise çoğu zaman yine bu olumsuz durumlardan kaynaklı gruplarından sadece bir kişinin gözlem yapıp sonuçları diğer öğrencilerle paylaşmasıyla yetinmek zorunda kalıyorlar. En büyük sorun ise mikroskop konusunda yaşanıyor. Bazı deneylerdeki örneklerin incelenmesi için gerekli büyütme oranına sahip mercekler her mikroskopta sağlam ve çalışır durumda olmadığı için yine bütün bir sınıf sadece 1 ya da 2 mikroskopla deneye devam etmek zorunda kalıyor. Hatta 100X büyütme oranına sahip mikroskop lensinin kullanılabilmesi için gereken yağ immersiyonu malzemesi laboratuvarda bulunmadığı için öğrenciler bu lensle hiç gözlem yapamadığını aktarıyor. Bazı deneylerde bu lensin öğrencilere daha detaylı gözlem şansı verecek olmasına rağmen eksikliğinden kaynaklı öğrenciler bu özellikten faydalanamıyor. Laboratuvar ortamına ve malzemelerine hem akademik hem de mesleki hayatlarında böylesine hakim olması gereken bir bölümün öğrencileri için ise bu olumsuzluklar oldukça rahatsız edici bir hal almaya başlamış durumda olsa ki artık öğrenciler bunlara sessiz kalamıyor.
Öğrenci arkadaşlarımızın bizzat dile getirdiği bazı şikayetler
Durum böyle olunca öğrenci arkadaşlarımızdan bazıları da bizlere bu konudaki şikayetlerini dile getirdiler. Bu şikayetler ise şöyle:
“Geçtiğimiz salı günü laboratuvarımız vardı ve mitozu inceleyecektik, yani bu anafazı metafazı falan; normalde 40X’te incelemek bunları çok okey değil, toplam 400 kat büyütüyoruz. Normalde bunu 1000 kat büyütebilmemiz lazım, ama okulda o 100X’in kullanılabileceği yağdan olmadığı için kullanamıyoruz ki zaten bizim mikroskoplarınki de bozukmuş; yani bir işe yaramazdı. En büyük sıkıntı burda, düşün; kromozomların büyümesi gibi bir şeyi bile tam fonksiyonda inceleme iznimiz yok. İlerleyen hayatımda bunlara 40X’te bakmayacağım bile.”
“Hadi bunları geçelim bu genel bir sorun, tüm laboratuvarda sadece 2 tane mikroskop çalışıyordu, stageler bozulmuş ve kayıyorlar, 40X’leri hepsinin hemen hemen bozulmaya başlamış sadece 4X ve 10X’i kullanabiliyoruz. Sadece 2 tane mikroskop çalışıyordu ki onlarla da yetişmeyecekti, kimin laboratuvarı bilmiyorum ama gittik başka bir laboratuvardan mikroskop aldık, muhtemelen özel birisinindi çünkü biz o mikroskobu kullanırken başka biri geldi başımızda bekledi, mükemmel bir mikroskop getirdi ama, sonra da geri götürdü tabi. Onda da hepimiz bakmadık, bizim örneğe ben baktım mesela fotoğrafını çektim gittik, grubun hepsi bakamıyor yani , bir mbg öğrencisi mikroskopta bir sample’ı inceleyemedi , zaten normalde her bench’e 2 tane veriyorlardı ve bu da yetersiz oluyordu, geçtiğimiz derste direkt tüm bir sınıfa sadece 3 tane mikroskop düştü.”
“Bir deneyde betakarotenle uğraşıyorduk ve iodülle boyama yapmaya çalışıyorduk, betakaroten bayatlamış ve iodül bozulmuş; o deneyde hiçbir şey olmadı.”
“Mikropipet laboratuvarda sadece 2 tane var, mesela ben ilk kez mikropipeti 2 ay önce inceledim çünkü sıra bana hiç gelmemişti daha önce; muhtemelen bir daha da gelmeyecek.”
“Geçen deterjanla hücre zarı parçalayacağız, bir tane deterjan vardı, herkes hazır bir şekilde deterjan bekliyor, her bir grupta bu işlem 5 dakika falan sürüyor ve yarım saat deterjan bekliyoruz, dümdüz marketten aldığımız deterjanlardan yani. Bundan bile sadece bir tane var.”
“Lamlarımızı lamellerimizi elimizle yıkadıktan sonra tekrar kullanmıyor olmamız lazım mesela, çünkü artık lamel mavileşiyor ve sample'larımızı mavi görmeye başlıyoruz.”
“Aynı sample’ı aynı lam ve lamellerle farklı mikroskoplarda bakınca hepsinin rengi farklı, mikroskobun yetersizliğinden, ışığının kötülüğünden kaynaklı bu da. Yani şansına güzel mikroskop denk gelirse deneyden güzel verim alırsın, yoksa alamazsın; ha alırsın dediğim de 6 kişiden 1 tanesi alabilir. Geri kalanlar da onun çektiği fotoğrafa bakarak bir şeyler yaparlar.”
Umuyoruz ki öğrencileri oldukça etkileyen bu olumsuz durumlar en kısa zamanda bir çözüme kavuşur ve okulumuzdaki laboratuvar dersleri çok daha verimli hale gelir.