İTÜ'den yeni seri üretim projesi: Fahri Doktora
Geçtiğimiz günlerde yılın ilk "Fahri Doktora" töreninin yapılması ve sosyal medyada törenden yayınlanan görüntüler kafalarda yeni soru işaretleri oluşturmaya başladı. İTÜ, dünya çapında tanınan ve saygı gören bir kurum olarak kendini tanıtırken, "Fahri Doktor" gibi prestijli bir unvanın dağıtımında ani bir artış göstermesi, kamuoyunda bazı soru işaretlerine yol açıyor. Bu durum, üniversitenin kendi saygınlığını düşürebileceği endişesini beraberinde getiriyor.
Peki, nedir bu "Fahri Doktora"?
Fahri Doktora, çalışmalarını takdir etmek amacıyla, akademik olarak doktora çalışması yapmamış olsa da belli bir alanda yaptıkları çalışmalarla bilgi ve yeteneklerini kanıtlamış olan şahıslara verilen unvandır.
Bu belgeye sahip olan kişilerin bilim ve sanat başta olmak üzere belli bir alanda önemli katkılarda bulunmuş olması, çalışmalarının uluslararası kapsamda değer görmüş ve büyük kitleler tarafından tanınırlığının olması, topluma katkı sağlamış olması, toplum tarafından saygı gören bir konumda olması gerekmekle birlikte her üniversitenin kendi ekleyebileceği kriterlere de uyuyor olması gerekir.
İTÜ'deki Fahri Doktora unvanının dağıtımındaki ani artış: Değer mi?
İTÜ kayıtlarına göre, 1949 - 2020 yılları arasındaki 71 yılda toplam 65 kişiye "Fahri Doktora Belgesi" verilmiştir. Bu da yılda ortalama 0.92 kişiyle sınırlı kalınmış demek oluyor. Ancak son 3.5 yılda (2020-2024) bu rakamlarda kayda değer bir artış yaşanarak toplam 11 kişiye bu prestijli unvan verildi. Bu da yıllık ortalamanın 3.15 kişi olduğunu gösteriyor. Bu verilere göre son 3.5 yılda ortalama Fahri Doktora unvanı verilme oranı 3.42 katına çıktı. Bu tutumun 2020 yılında Rektörlük görevine getirilmiş İsmail Koyuncu ile başlamış olması ise fahri doktorlarımızın sayıca kritik artışının sebebine işaret ediyor.
Buna ek olarak, 2023 yılında verilen 6 Fahri Doktor unvanından 5'inin aynı Senato Toplantısında kararlaştırılmış olması da dikkat çekici. Bu durum, unvanların nasıl ve ne şekilde belirlendiği konusunda daha fazla şeffaflığa ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor.
Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu?
İTÜ'nün Türkiye çapında prestij bazında denk olduğu düşünülen Boğaziçi Üniversitesi son 44 yılda toplam 60 kişiye "Fahri Doktor" unvanı vermiş. Bu verilere göre Boğaziçi Üniversitesinin yıllık ortalama 1.36 kişiye bu prestijli unvanı verdiği görülüyor. Boğaziçi Üniversitesindeki bu durumun dikkat çekici bir yönü daha var: 2018 yılından beri kimseye bu unvanı vermeyen boğaziçi Üniversitesi 2014-2018 yılları arasında da 1 kişiye bu unvanı vermiş. Fahri Doktor unvanının bu kadar sınırlı sayıda verilmiş olması, üniversitenin bu unvanı nadir ve özel bir şekilde değerlendirdiğini gösteriyor.
Dünya çapındaki verilere göz attığımızda ise Cambridge gibi büyük ve dünya çapında en yetkin insanların eğitim aldığı bir üniversitede bile son 3.5 yılda toplam 19 kişiye "Fahri Doktora Belgesi" verilmiş. Ayrıca Cambridge verileri incelendiğinde bu oranın uzun yıllardır süregelen bir oran olduğu ve stabil bir şekilde ilerlediği görülebilir.
